روزی که روزنامه‌ها قبل از توزیع به آتش کشیده شدند
تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۷۷۹۶۳
«انتشار مقاله توهین‌آمیز در روزنامه اطلاعات قبل از هر جا با واکنش خشم‌آلود مردم قم روبه‌رو شد. با وجود اینکه هنوز روزنامه به قم نرسیده بود، ولی خبر آن در قم پخش شده بود. به همین خاطر عصر شنبه، ۱۷ دی ماه ۵۶ که کامیون حامل روزنامه وارد شهر قم شد، به آتش کشیده شد».
به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهادت مشکوک و ناگهانی آیت الله سید مصطفی خمینی، فرزند امام خمینی (ره) در آبان ماه سال ۱۳۵۶ زمینه‌ساز شکل‌گیری تجمعات مردمی بسیاری در ایران شد و موجبات پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی را با رهبری مرجعیت دینی فراهم کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مردم با شهادت فرزند امام در سراسر کشور مجالس ختمی برگزار کردند و همین امر موجب شد تا بیشتر حول شخصیت علما و روحانیون جمع شوند و نسبت به رژیم ستم شاهی برائت پیدا کنند. همین موضوع ترس و ارعاب دستگاه پهلوی را به همراه داشت تا جایی که موجب شد مقاله‌ای را با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در ۱۷ دی ماه ۱۳۵۶ به نگارش احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات منتشر کنند که سراسر توهین و جسارت به امام بود تا به گمان خود جایگاه و نقش امام خمینی (ره) را در جامعه تضعیف کرده باشند.
مردم قم در روز ۱۷ دی ماه در حالی که هنوز کامیون روزنامه به این شهر نرسیده بود، به انتشار این مقاله و ظلم‌های خاندان پهلوی واکنش نشان دادند؛ پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این باره نوشته است: «انتشار مقاله توهین‌آمیز در روزنامه اطلاعات قبل از هر جا با واکنش خشم‌آلود مردم قم روبه‌رو شد. با وجود اینکه هنوز روزنامه به قم نرسیده بود، ولی خبر آن در قم پخش شده بود. به همین خاطر عصر شنبه، ۱۷ دی ماه ۵۶ که کامیون حامل روزنامه وارد شهر قم شد، عده کثیری از مردم بدان هجوم بردند و در لحظه‌ای روزنامه‌ها را به آتش کشیدند».
مردم به همراه علما صبح روز ۱۸ دی ماه به منزل آیت‌الله گلپایگانی رفتند. جمعیت زیادی در محوطه درونی و بیرونی منزل ایشان حضور داشتند. ایشان با چهره‌ای غمگین و افسرده وارد شدند؛ آیه استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون) را خوانده و ادامه دادند: «ما هم از وارد شدن این ضایعه بزرگ بر جامعه روحانیت و بر فقه و اجتهاد خبردار شدیم. این‌ها اشتباه می‌کنند؛ این‌ها فکر نکنند، ما دیگر سکوت کرده‌ایم و چیزی نخواهیم گفت و دست بر می‌داریم. این‌ها باید بدانند که اگر سر نیزه را حتی به زیر گلوی ما بگذارند، ما حرفمان را می‌زنیم.»
در ادامه طلاب و مردم قم در روز ۱۹ دی با تعطیل کردن درس و کسب و کار خود در میدان آستانه این شهر تظاهرات گسترده‌ای را انجام دادند که تا پاسی از شب ادامه داشت؛ مزدوران شاه در همان ابتدای امر، به مردم حمله کرده و آنها را با شلیک مستقیم به خاک و خون کشیدند.
شاهدان عینی واقعه ۱۹ دی ماه را چنین روایت کرده‌اند: «تنها چیزی که در منطقه درگیری به چشم می‌خورد عبا، عمامه و کفش‌هایی بود که از روحانیان و مردم به جا مانده و آغشته به خون بود. مردم به خیابان‌های اطراف رفته، این شعار را سر می‌دادند از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا خمینی.»
یکی از طلاب حاضر در قیام ۱۹ دی ماه نیز این‌طور روایت کرده است: «حدود ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه صبح بود که وارد خیابان چهار مردان شدیم، لحظه به لحظه بر تعداد جمعیت افزوده می‌شد که ناگهان گاردهای شهربانی جلوی ما ظاهر شدند. در این هنگام رئیس شهربانی به نام جوادی به راننده ماشین گریدری که آنجا حضور داشت دستور حرکت به روی مردم را صادر کرد. او هم به سرعت به سوی جمعیت حرکت کرد و مردم نیز با عجله برگشتند و به علت کثرت جمعیت روی هم ریختند. راننده گریدر با یک عقب و جلو کردن مجدد، دوباره به سوی جمعیت هجوم برد و قبل از رسیدن به مردم ترمز کرد و جمعیت دوباره به روی هم افتادند. این عمل چند بار تکرار شد. گروهی از مردم به خاطر ترس از گریدر، زیر ماشین‌های پارک شده، دراز کشیده بودند. گروهی از مردم نیز به وسیله باتوم مجروح شدند».
در این میان؛ ساواک به عنوان پلیس مخفی، امنیت داخلی و سرویس اطلاعاتی ایران در زمان پهلوی در گزارشی وقایع این روز را چنین شرح داده است: «در تظاهرات امشب به عنوان اعتراض، حدود ۱۰۰ عدد روزنامه‌ی اطلاعات را پاره کردند. ضمناً به عنوان اعتراض نسبت به توهینی که در روزنامه‌ی اطلاعات به خمینی شده بود، کلیه‌ی درب‌های حوزه تعطیل بود».
تعداد شهدا مشخص نبود!در این واقعه تاریخی تعداد شهدا و مجروحین و آسیب‌دیدگان برای محققین تاریخ انقلاب اسلامی مشخص نیست چرا که اسناد قیام مردم قم به شدت مورد سانسور ساواک قرار گرفت. آیت‌الله گلپایگانی یک روز پس از حادثه در نامه‌ای به آیت‌الله خوانساری نوشته است: «مأموران دولت به جای توجه به اعتراضی صحیح و منطقی آقایان طلاب و مردم بی دفاع، اعمالی که در تمام جوامع بشری محکوم است مرتکب و با اسلحه گرم با آنها روبرو شدند و عده‌ای بی‌گناه را به قتل رسانده و جمع زیادی را مجروح و مصدوم نمودند».
ساواک اما در گزارشی تعداد تظاهرکنندگان را حدود ۱۰ هزار نفر از طلاب علوم دینی و متعصبین مذهبی اعلام کرد و گفت که در نتیجه درگیری شش نفر شهید و ۹۲ نفر مجروح شدند. ساواک در اسناد خود تنها به نام برخی از شهدا اشاره کرد که از آن جمله می‌توان به طلبه شهید محمدرضا انصاری، شهید حیدر رضایی ۱۳ ساله، طلبه شهید مرتضی شریفی، علی‌اصغر خمسه‌ای، طلبه شهید علی‌اصغر ناصری و شهید غلام‌رضا همراهی اشاره کرد. اما آنتونی پارسونز به عنوان سفیر انگلیس به نقل از مخالفین پهلوی تعداد شهدا را ۱۰۰ نفر برآورد کرده بود.
رهبر معظم انقلاب در دیدار با مردم قم فرمودند: «دو مطلب را در باب نوزدهم دی عرض می‌کنم: یکی اینکه لازم است ما از یاد نوزدهم دی و حادثه‌ی نوزدهم دی حراست کنیم و نگهبانی کنیم، یکی هم این است که باید از محتوا و مضمون حماسه‌ی نوزدهم دی حراست و نگهبانی کنیم. از خود آن حماسه بایستی حراست کنیم و نگهبانی کنیم، چون این یکی از نقطه‌های اوج حیات ملّت ایران بود. امّا نگهبانی از محتوای این حادثه؛ به خاطر اینکه راویان خائن و تحلیلگران مغرض سعی می‌کنند محتوای حوادث بزرگ را به سود خودشان و به سود قدرتهای غاصب دنیا تغییر بدهند» (۱۹/۱۰/۱۳۹۹).
تبعید علمای مؤثر در قیامپس از قیام ۱۹ دی، رژیم پهلوی ده تن از علما، روحانیون و بازاری‌های قم را محکوم به تبعید کرد که در میان آنان نام افرادی همچون آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله یزدی، آیت‌الله خزعلی، آیت‌الله گرامی به چشم می‌خورد.
اما آنچه که در قیام تاریخی مردم قم علیه رژیم ستم شاهی بسیار حائز اهمیت به نظر می‌رسد؛ همراهی گسترده مردم با روحانیت است. بر اساس روایت‌های تاریخی مردم قم با شنیدن خبر توهین به امام خمینی (ره) مقابل منزل علما رفتند و با کسب تکلیف از آنها به این اقدام دست زدند. در آن روز بیوت آیات عظام یزدی، مکارم شیرازی، وحید خراسانی، مشکینی، نوری همدانی، میرزاهاشم آملی و علامه طباطبایی مملو از جمعیتی بود که دیگر یارای تحمل ظلم و ستم و اهانت‌های حکومت پهلوی نداشتند و همین تبلیغ و بیدارگری شبکه روحانیت در سراسر کشور موجب گرم‌تر شدن آتش تنور انقلاب شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی به سه نکته در خصوص قیام تاریخی مردم قم اشاره فرموده‌اند: «نکته‌ی اوّل، سرعت عمل است. [مردم قم] زود احساس تکلیف کردند. نکته‌ی دوّم، خطرات بزرگ این کار را که این خطرات را می‌دانستند و می‌شناختند به جان خریدند، پذیرفتند. نکته‌ی بعدی این است که بهنگام حرکت کردند» (۱۹/۱۰/۱۴۰۱).
بر همین اساس می‌توان گفت قیام ۱۹ دی مردم قم در سال ۵۶ که در راستای حمایت از مرجعیت دینی شکل گرفت، دومین حرکت سیاسی و اثرگذار بعد از قیام ۱۵ خرداد سال ۴۲ و نقطه عطفی در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی بوده است به طوری که پس از آن به صورت سلسه‌وار و در چهلم شهدای قم قیام‌های مردمی در شهرهایی چون تبریز، یزد و دیگر نقاط کشور شکل گرفت و در نهایت با استمرار آن در شهرهای دیگر به سرنگونی رژیم شاهنشاهی منجر شد.
به هر روی؛ قیام ۱۹ دی سند افتخار روحانیون مبارز انقلابی است و امروز هم روحانیون و طلاب مانند گذشته تحت امر ولایت فقیه نقش کلیدی، روشنگرانه و حمایت‌گرانه خود را در بین مردم ایفا می‌کنند.
رهبر معظم انقلاب با اشاره به نقش روحانیون در این قیام تاریخی فرموده‌اند: «رهبر این حرکت عمومی یک مرجع تقلید بود؛ یک روحانی بزرگ، یک شخصیّت برجسته‌ی مبلّغ و مروّج مبانی معرفتی دینی. این رهبر بزرگ از روز اوّلِ مبارزه هم مردم را به دین دعوت می‌کرد؛ از اوّل مبارزه، از سال ۴۱، دعوت امام متّکی به مبانی دینی بود و اگر اعتراض می‌کرد، اگر پیشنهاد می‌کرد، همه متّکی بود به مبانی دینی. پس حرکت مردم اساساً یک حرکت دینی بود، به خاطر اینکه با رهبری امام بود، با تعلیم و هدایت و راهنمایی امام بود و امام یک مرجع تقلید بود، یک روحانی برجسته بود و کار امام از اوّل متّکی به مبانی دینی بود؛ این یک نکته که نکته‌ی بسیار مهمّی است» (۱۹/۱۰/۱۳۹۹).
محسن نصری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا به تشریح این قیام تاریخی پرداخت و اظهار کرد: اگر بخواهیم ریشه تاریخی قیام ۱۹ دی مردم قم را بررسی کنیم باید به زمانی رجوع کنیم که کارتر همزمان با آبان ماه سال ۵۵ در ایران رئیس جمهور آمریکا شد؛ پس از آن فرح در خردادماه سال ۵۶ به آمریکا سفر کرد تا روابط دربار پهلوی با دموکرات‌های حاکم بر آمریکا بهتر و بیشتر شود.
وی با بیان اینکه روابط شاه ایران با جمهوری خواهان آمریکا بهتر بود، افزود: در دهم آبان ماه سال ۵۶ محمدرضا پهلوی به همراه همسرش فرح برای دیدار با کارتر به آمریکا سفر کرد؛ بازدید از شاه و فرح ۵۰ روز بعد صورت گرفت و در دهم دی ماه سال ۵۶ کارتر به همراه همسرش به ایران سفر کرد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان ادامه داد: ورود کارتر به ایران مقارن با ایام محرم و سفر و عزاداری مردم بود اما شاه بدون توجه به این نکته جشن مفصلی برای استقبال از کارتر ترتیب داد؛ در آن جشن مشروب نوشیدند و رقص و پایکوبی کردند که همین مسئله یکی از زمینه‌های اعتراض مردم ایران را شکل داد.
مدعی بودند امام ایرانی نیستوی تشریح کرد: شاه یک هفته بعد از بازگشت کارتر به آمریکا و در ۱۷ دی ماه سال ۵۶ مقاله‌ای در روزنامه اطلاعات منتشر کرد که در آن به امام خمینی (ره) توهین شده بود؛ در آن مقاله نوشته شده بود که اولاً امام وابسته به شوروی است و این آیت الله مارکسیست و کمونیست است و دوم اینکه امام اصلاً ایرانی نبوده و هندی است.
نصری اضافه کرد: به دلیل اینکه پدربزرگ امام خمینی (ره) مدتی برای تبلیغ به هند رفته بود و همچنین یکی از برادران بزرگ ایشان هم برای تبلیغ دین اسلام به هند سفر کرده بود؛ مدعی بودند که امام ایرانی نیست و انقلابیون نباید از او پیروی کنند.
وی با اشاره به طرح مسئله هندی تبار بودن امام از جانب رژیم پهلوی، تاکید کرد: برخلاف برخی ملل که در آنها ملاک برای داشتن شناسنامه خاک است، در کشور ما ملیت بر اساس خون می‌باشد و ایرانیان با زندگی در کشوری دیگر می‌توانند به سفارت ایران مراجعه کرده و شناسنامه ایرانی هم داشته باشد.
هراس رژیم پهلوی از پایگاه اجتماعی روحانیتاین کارشناس مسائل سیاسی اظهار کرد: رژیم پهلوی با اینکه امام را ۱۴ سال در تبعید قرار داده بود و وسایل ارتباطی امروز هم در اختیار امام نبود اما همچنان از امام هراس داشتند چرا که امام پایگاه اجتماعی مهمی در ایران به دست آورده بود.
وی ادامه داد: به دنبال چنین توهین‌هایی به امام خمینی (ره) در شماره ۱۷ دی ماه روزنامه اطلاعات؛ مردم قم در ۱۸ دی تجمعاتی انجام دادند که چرا باید به مرجع تقلید ما توهین شود؟ و بعد هم در ۱۹ دی تجمع بزرگی در منزل آیت الله یزدی انجام شد که سخنرانی مفصلی توسط آیت الله یزدی و نوری همدانی انجام شد و بعد درگیری مردم قم با رژیم پهلوی رخ داد.
نصری تصریح کرد: حکومت پهلوی نتوانست تجمع اعتراضی و مسالمت‌آمیز مردم قم را تحمل کند و پس از آنکه شماری از مردم به شهادت رسیدند، حرکت اعتراضی مردم شدت گرفت.
وی اضافه کرد: در ادامه و در چهلم شهدای قم مردم تبریز و بعد یزد و اصفهان به خیابان‌ها ریختند و اعتراضات گسترده‌ای شکل گرفت تا اینکه در سال ۵۷ پیروزی انقلاب اسلامی به وقوع پیوست.
استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان در ادامه به نقش روحانیون در شکل‌گیری قیام مردم اشاره کرد و گفت: نکته اساسی آن است که انس و ارتباط مردم با علمای دین به ویژه امام زمینه ساز قیام‌های مردمی و پیروزی انقلاب شد و مردم نشان دادند وقتی رژیم پهلوی به امام، مرجع یا حتی یک روحانی توهین می‌کند، مردم خون می‌دهند.
وی ادامه داد: نکته بعدی این است که محور حرکت مردم، علما و طلاب حوزه علمیه قم هستند و نکته سوم این است که قیام مردم قم نشان داد که علما و روحانیون به عنوان مبلغان دین اسلام پایگاه عظیم اجتماعی در جامعه ایران دارند.
تلاش دشمن برای تضعیف ارتباط مردم با روحانیتنصری تاکید کرد: از این رو جنگ شناختی، رسانه‌ای و تبلیغاتی دشمن علیه روحانیت از آن زمان شروع شد و امروز شدت گرفته است چرا که می‌خواهند جایگاه علما و روحانیون و متخصصان دینی را در بین مردم تضعیف کنند.
وی خاطر نشان کرد: دشمن با ابزارهای رسانه‌ای تلاش می‌کند حرکت انقلابی در بین مردم شکل نگیرد و جامعه ما یک قدم به جلو حرکت نکند بر همین اساس سعی می‌کند، ارتباط مردم با متخصصان دینی شأن را تضعیف کند.
کد خبر 718535منبع: ایمنا
کلیدواژه: قیام 19 دی حماسه 19 دی سالگرد قیام مردم قم قیام مردم قم روحانیت روحانيت شيعه هتک حرمت به روحانیت روحانیون اهانت به روحانیون روحانیون قم امام خمینی ره امام خمینی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق روزنامه اطلاعات انقلاب اسلامی پیروزی انقلاب قیام تاریخی رژیم پهلوی امام خمینی مردم قم قیام ۱۹ دی ماه سال ۵۶ نوزدهم دی زمینه ساز ۱۷ دی ماه آیت الله نکته ی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۷۷۹۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اکنون نوبت وعده صادق اقتصادی است
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی، نماز عبادی ، سیاسی جمعه در شهرستان خوی به امامت حجت الاسلام قاسم خانی در مصلای امام خمینی برگزار شد .
امام جمعه خوی در خطبه های این فریضه الهی با تسلیت سالگرد شهادت امام جعفر صادق (ع) به بیان ویژگیهای اخلاقی و علمی آن حضرت پرداخت و گفت : امام جعفر صادق (ع) بعنوان بنیانگذار مذهب شیعه خدمات بزرگ و فراموش ناشدنی را در زمینه علمی و فقهی به مسلمان کرده است .
وی افزود : تربیت انسانهای عالم و شایسته و پرورش و آموزش شاگردانی با ویژگیها و تخصص های خاص از مهمترین ویژگیهای امام صادق (ع) بود .
حجت الاسلام قاسم خانی با تقدیر از تلاشهای نیروی انتظامی در اجرای طرح نوردرراستای پاسداشت عفاف و حجاب گفت :غربی های بیش از دویست سال است که می گویند تا زن از قیود اخلاقی و شرعی رها نشود نمی تواند پیشرفت کند ،اما زن ایرانی این داعیه را در عمل باطل کرده ودر همه میدانها با حجاب اسلامی باسربلندی ظاهر شده و موفقیت های کم نظیری با عفت و حجاب اسلامی در تاریخ جهان به ثبت رسانده است که این موضوع غرب را بشدت عصبانی و به وحشت انداخته است .
وی با اشاره به ثمرات وعده صادق و جواب دندشکن به رژیم غاصب صهیونیستی گفت : اکنون نوبت وعده صادق اقتصادی است ،عملیات ترکیبی «وعده صادق» دارای ابعادی گسترده و چند لایه‌ای برای ایران، منطقه و جهان بوده است. اقدام راهبردی که جبهه عبری عربی غربی را به زانو درآورد. ایران با چندین موشک کروز و بالستیک و ده‌ها پهپاد، محاسبات و اقدامات حداقل ده کشور قدرتمند غربی و عربی را درهم ریخت و همه اقدامات پدافندی آنان را خنثی کرد.
وی تاکید کرد : اکنون نوبت این است که قوای سه گانه و همه دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی برای ثبات اقتصادی، «طوفان‌الاقصی» و «وعده صادق» اقتصادی ایجاد کنند .
حجت الاسلام قاسم خانی افزود: دولت و بانک مرکزی و وزارت‌خانه‌های اقتصادی برای رفع مشکلات معیشتی که کام مردم را تلخ کرده است باید نقشه روشن و اقدامات نقطه‌زن بر علیه سوداگران امنیت اقتصادی ایران تهیه و تدارک ببینند و خانه‌های فساد اقتصادی را در اربیل و اتاق‌های سیاه دلار فردایی و تلگرامی را هدف قرار دهند و بدون مماشات فراز و فرودهای آزاردهنده بازار پول و سرمایه را کاهش دهند.
امام جمعه خوی افزود : وعده صادق اقتصادی این است که دولت محترم برای جهش تولید سازوکارهای واقعی حضور مردم را هرچه سریعتر بررسی کند و بهترین راه‌ها و ساز و کارها برای مشارکت مردم در تحقق جهش تولید را برگزیده و عملی سازد.
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان